İşte Türkiye'yi Uçuracak Yeni 'Süper' Proje

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın "Türkiye'de kendi uçağımızı yapmak istiyoruz. Bir şirketle yakın bir zamanda ortaklık kurup yola çıkacağız" sözlerinin ardından, dikkatler görüşmelerin hangi uçak üreticileriyle yapıldığına çevrildi.

Babacan'ın sözünü ettiği dört alternatifin; Antonov (Ukrayna), Embraer (Brezilya), Bombardier (Kanada) ve Fokker (Hollanda) olduğu öğrenildi.

Yerli otomobil ve yerli uçak projelerinde 2023 yılını hedef olarak belirleyen hükümet, her iki projede de yetenekleri ‘adım adım' geliştirmek istiyor. Yerli otomobil konusunda henüz somut bir gelişme sağlanamazken, yerli uçak konusunda ilk adım Anka insansız hava aracı ve Hürkuş eğitim uçağı ile atıldı.

Sıradaki adım yolcu uçağı olacak. İlk aşamada ‘orta menzilli bölgesel uçak' sınıfında üretim yapılması, bunu daha büyük yolcu uçaklarının izlemesi planlanıyor.

İŞBİRLİĞİ ARAYIŞI

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım yerli uçak projesinin ar-ge aşaması için 1 milyar dolar kaynak ayrılabileceğini açıklamıştı. Hazırlanan stratejik plan uyarınca, uluslararası tecrübeye sahip bir firma ile işbirliğine gidilecek.

Anlaşma sağlanacak firmanın daha önce hazırladığı uçak platformu, yerli sanayinin katılımıyla Türkiye'nin ihtiyaçlarına uyarlanacak. Böylece Türkiye'ye teknoloji transferi sağlanacak.

Motor üretiminde TEI'nin, gövde üretiminde TUSAŞ'ın ana yüklenici olması bekleniyor. TUSAŞ ve TEI halen dünyanın önde gelen savaş uçaklarının yanısıra yolcu uçakları için de parça üretimi yapıyor.

DÖRT SEÇENEK

Babacan ABD'de yaptığı açıklama öncesinde Boeing firmasını ziyaret etmişti. Ancak THY'nin de müşterisi olduğu Boeing ile Airbus ‘bölgesel jet' üretimi yapmıyor ve büyük yolcu uçaklarının üretimini tercih ediyor.

Airbus'ın en küçük uçağı A318 modeli 132 yolcu kapasitesine sahip bulunuyor. Bu nedenle Türkiye'nin bölgesel jet üretimini gerçekleştirmesinin ardından sıra yerli büyük uçak projesine geldiğinde bu iki üreticinin platformlarını esas alabileceği belirtildi.

İlk aşama olan bölgesel uçak projesinde Antonov (Ukrayna), Embraer (Brezilya), Bombardier (Kanada) ve Fokker (Hollanda) seçenekleri gündemde bulunuyor. TAI'nin Mart ayında teknoloji paylaşımı için protokol yaptığı SAAB'ın (İsveç) ise bu projede söz sahibi olmadığı belirtildi. Gündemdeki uçak modelleri ise şöyle:

Antonov AN-158: Başbakan Erdoğan kısa süre önce bu uçağı Esenboğa Havaalanı'nda inceledi. 29 metre uzunluğunda. Yüksek tek kanada (high wing monoplane) sahip. Kanat altında turbofan motor bulunuyor. 68-99 yolcu taşıyor. 27 adet üretildi. Birim fiyatı 18-24 milyon dolar.

Embraer ERJ-145: Uzunluğu 26 metre. Kanatları gövde altında, arkadan turbofan motorlu. 50 yolcu taşıyabiliyor. 1100'den fazla adet üretim yapıldı. Birim maliyeti 11,5 - 13,5 milyon dolar.

Bombardier CRJ-900: Uzunluğu 36 metre. Arkadan turbofan motorlu. Kanatları gövde altında. 75-90 yolcu taşıyabiliyor. 265 adet üretildi. Birim maliyeti 24-39 milyon dolar. Son modeli daha büyük gövdeyle CRJ-1000 ismiyle geliştirildi. CRJ-700 kodlu 66-78 yolcu kapasiteli daha küçük modeli de seçenekler arasında.

Fokker 100: Uzunluğu 35,5 metre. Arkadan turbofan motorlu. Kanatlar gövde altında. 97 yolcu taşıyabiliyor. 283 adet üretildi. Birim maliyeti 10-12 milyon dolar.

BÖLGESEL JET NEDİR?

Kısaca RJ (Regional Jet) olarak adlandırılan bölgesel jet kavramı 1978 yılında geliştirildi. Bu kavramın geliştirilmesinde, Türkiye'nin son yıllarda sahne olduğu bilet fiyatlarının düşmesi ve havayolu kullanımına talebin artması etkili oldu.

Bu talebe paralel olarak küçük kentlere kısa piste sahip havaalanları inşa edilirken, bu alanları kullanmaya yatkın küçük uçaklar popüler hale geldi. Bu alanda McDonnell Douglas, BAE, Bombardier, Canadair, Embraer ve Sukhoi'nin rekabeti yaşandı.

Bölgesel uçak sektöründe farklı üreticiler farklı platformlarıyla dikkat çekiyor. Kimi arkadan kimi kanattan motorlu olarak üretilen uçaklar, genellikle her sırada üç koltuklu dar gövdeye sahip.

Yolcu kapasitesi 35-100 arasında değişiyor. Turbofan jet motora sahip olması, uçağı dengeli ve güçlü hale getiriyor. Çok kolay havalanıp irtifa kaydediyor ve kısa pistlere rahatlıkla indirilebiliyor.